NASA’nın yeni nesil uzay teleskobu SPHEREx, ilk gözlemlerini başarıyla tamamladı. Henüz tam kalibrasyonu tamamlanmamış olmasına rağmen gönderdiği ilk görüntüler, bilim dünyasında büyük heyecan yarattı. Her biri bir yıldız ya da galaksi olan 100 binden fazla ışık kaynağı, tek karede gözlemlendi.
SPHEREx Gökyüzüne Gözünü Açtı
11 Mart’ta uzaya fırlatılan SPHEREx teleskobu, NASA’nın “Evrenin Tarihi, Yeniden İyonlaşma Çağı ve Buzların Kaşifi” görevine resmen başladı. İlk gözlemler, teleskobun sistemlerinin sorunsuz çalıştığını ortaya koydu. SPHEREx, insan gözünün algılayamadığı kızılötesi ışığı tespit ederek evrenin gizemlerini çözmeye odaklanıyor.
Devasa Görüş Açısıyla Gökleri Taramaya Hazır
SPHEREx her gözlemde, altı dedektörü sayesinde Ay’ın çapından 20 kat daha geniş bir uzay alanını tarıyor. Nisan sonunda başlaması beklenen rutin gözlemlerle birlikte, teleskop her gün yaklaşık 600 poz yakalayacak. Bu sistem, tüm gökyüzünü dört kez tarayarak evrenin detaylı bir haritasını oluşturacak.
Kızılötesi Işık Görünür Hale Getirildi
Teleskobun algıladığı kızılötesi ışık, her biri 17 dalga boyu bandına sahip altı dedektör aracılığıyla renk tonlarına çevrildi. Bu işlem sonucunda, her pozda toplam 102 renk tonu elde ediliyor. Bu renkler, galaksilerin yapısını ve uzaklıklarını belirlemekte kritik rol oynuyor.
Bilim İnsanlarından İlk Tepki: “Vay Canına!”
SPHEREx Proje Müdür Yardımcısı Beth Fabinsky, teleskobun gönderdiği ilk görüntüler hakkında “Bu, görev hazırlıklarının zirve noktası. Ve gerçekten… Vay canına!” sözleriyle duygularını paylaştı. Caltech’ten baş araştırmacı Jamie Bock ise “Elde edilen görüntüler, cihaz ekibimizin ne kadar harika bir iş çıkardığını gösteriyor” dedi.
Eksi 210 Derecede Çalışıyor
SPHEREx’in yüksek hassasiyetli dedektörleri, gözlem yapabilmek için -210 santigrat dereceye kadar soğutuldu. Bu olağanüstü düşük sıcaklık, kızılötesi ışığın net şekilde algılanmasını sağlıyor. Ayrıca, teleskobun odağı yerden fırlatılmadan önce sabitlendi ve uzayda değiştirilemiyor.
Hubble ve Webb’den Farklı Bir Görev Üstleniyor
Hubble ve James Webb teleskopları, uzayın belirli bölgelerini derinlemesine incelerken; SPHEREx, tüm gökyüzünü geniş açılı olarak tarayacak. Bu yaklaşım, hem detaylı hem de geniş çaplı analizlerin aynı anda yapılabilmesini mümkün kılacak. Elde edilen veriler, diğer teleskoplarla entegre edilerek evrenin kökeni hakkında daha derin bilgiler sunacak.
Gökkuşağı Filtreleriyle Derin Tarama
SPHEREx, ışığı iki farklı yol üzerinden dedektörlere ileterek gökkuşağını andıran filtreleme sistemi kullanıyor. Bu sistem, klasik renkli camlardan farklı olarak değişken dalga boylarını geçirerek daha fazla verinin elde edilmesini sağlıyor. Bu da gökcisimlerinin fiziksel ve kimyasal yapısına dair çok yönlü bilgi sunuyor.
Görevin Detayları ve Geleceği
SPHEREx’in görevi, NASA’nın Astrofizik Dairesi tarafından yürütülüyor. Uzay aracı ve teleskop BAE Systems tarafından üretildi. Görevin veri yönetimi ve arşivleme süreci ise Caltech bünyesindeki IPAC tarafından yürütülüyor. Toplanan tüm veriler, NASA-IPAC Kızılötesi Bilim Arşivi üzerinden kamuya açık olarak paylaşılacak.