Psikolog John M. Gottman tarafından keşfedilen 5:1 formülü, mutlu ilişkilerin temel taşlarından biridir. Bu formül, olumlu ve olumsuz etkileşimlerin dengelenmesi gerektiğini öne sürer. Bir ilişkiyi güçlü kılmak için, her olumsuz etkileşimde en az beş olumlu etkileşim yapılması gerektiği vurgulanır.
Tolstoy’un Anna Karenina adlı eserinin ünlü açılış cümlesi, “Tüm mutlu aileler birbirine benzer, her mutsuz ailenin ise kendine özgü bir mutsuzluğu vardır” şeklindedir. Bu cümle kurgu olsa da, psikologlar mutlu çiftlerin belirli ortak özelliklere sahip olduğunu savunuyorlar. Bu ortak özelliklerden biri de 5:1 formülüdür. Bu kurala göre, her olumsuz etkileşim, örneğin eleştiri veya küçümseme, beş olumlu etkileşimle dengelenmelidir. Bu etkileşimler, çiftlerin birlikte kalmalarını sağlayan en önemli unsurların başında gelir.
Gottman Enstitüsü’nün Araştırması
Gottman Enstitüsü, John M. Gottman ve Robert W. Levenson’un 1970’lerde başladığı çift araştırmalarına dayanarak, bu formülün önemini vurgulamaktadır. Araştırmalarında, çiftlere kısa bir süre içinde bir anlaşmazlık çözmeleri istenmişti. Bu çözümlemeler üzerinden çiftlerin nasıl tartıştıklarını gözlemleyerek, hangi çiftlerin birlikte kalacağı ve hangilerinin boşanacağı hakkında %90 doğrulukla tahminde bulunabilmişlerdir. Sonuçlar, çiftler arasındaki olumsuz etkileşimlerin belli bir oranda olumlu etkileşimle dengelenmesinin, sağlıklı ve uzun süreli ilişkiler için kritik olduğunu ortaya koymuştur.
Gottman’ın Yöntemleri ve Basit Etkileşimler
Dr. John Gottman, tartışmaların her evlilikte, hatta sağlıklı olanlarda bile, kaçınılmaz olduğunu kabul eder. Ancak, bu tartışmaların hızla çözülmesi gerektiği üzerinde durur. 1994’te yayınladığı Why Marriages Succeed or Fail (Evlilikler Neden Başarısız Olur) kitabında, öfkenin eleştiri, küçümseme veya savunmacılık gibi tutumlarla ifadesinin, ilişkilerde olumsuz etkiler yaratacağına dikkat çeker.
Dr. Gottman, çiftlerin ilişkilerindeki güveni ve sevgiyi artıracak basit etkileşimler öneriyor. İşte bu etkileşimlerin bazıları:
İlgi Göstermek
Partnerinizin şikayetlerini dinlerken gerçekten ilgileniyor musunuz? Onların duygularını anlamaya çalışmak ve ilgi göstermek, ilişkiyi derinleştirir.
Sevgi İfade Etmek
Tartışmalar sırasında sevgi ifadeleri ve fiziksel yakınlık, stresi azaltabilir ve partnerinize birlikte çözüm üreteceğinizmesajını verir.
Küçük ama Anlamlı Jestler
Zamanla tekrarlanan küçük jestler, büyük etkileşimlere dönüşebilir. Bunlar, tartışmalar sırasında pozitif bir etkileşimsağlar.
Ortak Noktaya Odaklanmak
Tartışma sırasında her iki tarafın da üzerinde hemfikir olduğu noktaları vurgulamak, çözüm sürecini hızlandırır.
Empati Yapmak ve Özür Dilemek
Empati, partnerinizi anladığınızı ve değer verdiğinizi hissettirmenin en etkili yoludur. Tartışmalarda, bu davranış çok güçlü bir etki yaratabilir.
Karşı Tarafın Bakış Açısını Kabul Etmek
Başka bir kişinin bakış açısını anlamak zor olabilir, ancak kabul etmek karşı tarafın saygı gördüğünü hissettirir.
Bir Şaka Paylaşmak
Şaka ve espriler, yoğun tartışmalarda gerginliği hafifletmeye yardımcı olabilir. Bir gülümseme, birçok olumsuzluğu ortadan kaldırabilir.